Phác đồ điều trị trào ngược dạ dày thực quản chuẩn bộ Y Tế

Phác đồ điều trị trào ngược dạ dày thực quản chuẩn Bộ Y tế là phác đồ được xây dựng bởi các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực tiêu hóa và được Bộ Y tế phê duyệt. Phác đồ này được áp dụng cho tất cả bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày thực quản, từ nhẹ đến nặng. Bài viết sau đây sẽ nói về phác đồ điều trị trào ngược dạ dày thực quản chuẩn bộ Y Tế

Giới thiệu về trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây cảm giác khó chịu và nóng rát ở vùng xương ức, ngực. Đây là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 20% dân số thế giới.

Tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

• Điều trị nội khoa: Đối với các trường hợp nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc giảm tiết axit dạ dày, chẳng hạn như các thuốc ức chế bơm proton (PPIs).
• Điều trị ngoại khoa: Đối với các trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để thắt chặt cơ thắt thực quản dưới.

Phương pháp điều trị nội khoa trào ngược dạ dày thực quản

1. Thuốc ức chế bơm proton (PPI)

Thuốc ức chế bơm proton (PPI) là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị trào ngược dạ dày thực quản. PPI hoạt động bằng cách ức chế hoạt động của bơm proton, một enzyme trong dạ dày chịu trách nhiệm sản xuất axit dạ dày. Khi hoạt động của bơm proton bị ức chế, lượng axit dạ dày được sản xuất sẽ giảm, giúp giảm các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản.

PPI có hiệu quả cao trong việc kiểm soát các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, bao gồm ợ nóng, tức ngực, khó nuốt. PPI cũng giúp giảm nguy cơ các biến chứng của trào ngược dạ dày thực quản, chẳng hạn như viêm thực quản, loét thực quản, Barrett thực quản.

Có nhiều loại PPI khác nhau trên thị trường, bao gồm:

• Omeprazole
• Lansoprazole
• Pantoprazole
• Rabeprazole
• Esomeprazole

PPI thường được sử dụng theo đường uống. Liều lượng và thời gian sử dụng PPI phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và đáp ứng điều trị của từng bệnh nhân.

PPI thường được dung nạp tốt và ít gây ra tác dụng phụ. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ của PPI có thể gặp phải bao gồm:

• Nhức đầu
• Buồn nôn
• Tiêu chảy
• Táo bón
• Khô miệng
• Đau khớp

Thuốc ức chế bơm proton thường được sử dụng trong thời gian ngắn, từ vài tuần đến vài tháng. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng PPI lâu dài, chẳng hạn như trong trường hợp bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày thực quản nặng hoặc có các biến chứng của bệnh.

2. Thuốc kháng thụ thể H2

Thuốc kháng thụ thể H2 là nhóm thuốc được sử dụng để điều trị trào ngược dạ dày thực quản. Thuốc hoạt động bằng cách ức chế thụ thể H2, một thụ thể trên bề mặt tế bào thành dạ dày, chịu trách nhiệm kích thích sản xuất axit dạ dày. Khi thụ thể H2 bị ức chế, lượng axit dạ dày được sản xuất sẽ giảm, giúp giảm các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản.

Thuốc kháng thụ thể H2 có hiệu quả trong việc kiểm soát các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, bao gồm ợ nóng, tức ngực, khó nuốt. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc kháng thụ thể H2 kém hơn so với PPI.

Có nhiều loại thuốc kháng thụ thể H2 khác nhau trên thị trường, bao gồm:

• Cimetidine
• Ranitidine
• Famotidine
• Nizatidine

Thuốc kháng thụ thể H2 thường được sử dụng theo đường uống. Liều lượng và thời gian sử dụng thuốc kháng thụ thể H2 phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và đáp ứng điều trị của từng bệnh nhân.

Thuốc kháng thụ thể H2 thường được dung nạp tốt và ít gây ra tác dụng phụ. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ của thuốc kháng thụ thể H2 có thể gặp phải bao gồm:

• Nhức đầu
• Buồn nôn
• Tiêu chảy
• Táo bón
• Khô miệng
• Tăng trưởng tuyến vú ở nam giới

Thuốc kháng thụ thể H2 thường được sử dụng trong thời gian ngắn, từ vài tuần đến vài tháng. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kháng thụ thể H2 lâu dài, chẳng hạn như trong trường hợp bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày thực quản nhẹ hoặc không dung nạp PPI.

3. Thuốc kháng cholinergic

Thuốc kháng cholinergic là nhóm thuốc được sử dụng để điều trị trào ngược dạ dày thực quản. Thuốc hoạt động bằng cách ức chế hoạt động của acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh kích thích sản xuất axit dạ dày. Khi hoạt động của acetylcholine bị ức chế, lượng axit dạ dày được sản xuất sẽ giảm, giúp giảm các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản.

Thuốc kháng cholinergic có hiệu quả trong việc kiểm soát các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, bao gồm ợ nóng, tức ngực, khó nuốt. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc kháng cholinergic kém hơn so với PPI và thuốc kháng thụ thể H2.

Có nhiều loại thuốc kháng cholinergic khác nhau trên thị trường, bao gồm:

• Metoclopramide
• Pirenzepine
• Glycopyrrolate

Thuốc kháng cholinergic thường được sử dụng theo đường uống. Liều lượng và thời gian sử dụng thuốc kháng cholinergic phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và đáp ứng điều trị của từng bệnh nhân.

Thuốc kháng cholinergic thường được dung nạp tốt và ít gây ra tác dụng phụ. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ của thuốc kháng cholinergic có thể gặp phải bao gồm:

• Buồn nôn
• Tiêu chảy
• Táo bón
• Khô miệng
• Mệt mỏi
• Rối loạn thị lực
• Giảm tiết mồ hôi

Thuốc kháng cholinergic thường được sử dụng trong thời gian ngắn, từ vài tuần đến vài tháng. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kháng cholinergic lâu dài, chẳng hạn như trong trường hợp bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày thực quản nhẹ hoặc không dung nạp PPI hoặc thuốc kháng thụ thể H2.

4. Thuốc prokinetic

Thuốc prokinetic là nhóm thuốc được sử dụng để điều trị trào ngược dạ dày thực quản. Thuốc hoạt động bằng cách tăng nhu động của thực quản và dạ dày, giúp đẩy nhanh quá trình tiêu hóa và làm rỗng dạ dày, từ đó giảm lượng axit trào ngược lên thực quản.

Thuốc prokinetic có hiệu quả trong việc kiểm soát các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, bao gồm ợ nóng, tức ngực, khó nuốt. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc prokinetic kém hơn so với PPI và thuốc kháng thụ thể H2.

Có nhiều loại thuốc prokinetic khác nhau trên thị trường, bao gồm:

• Metoclopramide
• Domperidone
• Erythromycin

Thuốc prokinetic thường được sử dụng theo đường uống. Liều lượng và thời gian sử dụng thuốc prokinetic phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và đáp ứng điều trị của từng bệnh nhân.

Thuốc prokinetic thường được dung nạp tốt và ít gây ra tác dụng phụ. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ của thuốc prokinetic có thể gặp phải bao gồm:

• Buồn nôn
• Tiêu chảy
• Táo bón
• Khô miệng
• Mệt mỏi
• Rối loạn thị lực
• Giảm tiết mồ hôi

Thuốc prokinetic thường được sử dụng trong thời gian ngắn, từ vài tuần đến vài tháng. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc prokinetic lâu dài, chẳng hạn như trong trường hợp bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày thực quản nhẹ hoặc không dung nạp PPI hoặc thuốc kháng thụ thể H2.

Tuy nhiên khi muốn sử dụng bất kì loại thuốc nào chữa trào ngược dạ dày thực quản thì phải có chỉ định của bác sĩ. Không nên tự ý sử dụng bất kì loại thuốc nào vì điều đó đôi khi sẽ gây nên tình trạng ngộ độc thuốc cho cơ thể bệnh nhân.

Tìm hiểu chi tiết: Thuốc trào ngược dạ dày – Tổng hợp các loại thuốc và cách sử dụng

Phương pháp điều trị ngoại khoa trào ngược dạ dày thực quản

1. Nissen fundoplication

Nissen fundoplication là phương pháp phẫu thuật phổ biến nhất để điều trị trào ngược dạ dày thực quản. Trong thủ thuật này, một phần của dạ dày được quấn quanh thực quản dưới để thắt chặt cơ thắt thực quản dưới (LES). Điều này giúp ngăn chặn axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

Có hai loại Nissen fundoplication:

Nissen fundoplication mở: Thủ thuật này được thực hiện thông qua một đường rạch ở bụng

Nissen fundoplication nội soi: Thủ thuật này được thực hiện thông qua một số lỗ nhỏ trên bụng.

Nissen fundoplication thường được chỉ định cho những bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày thực quản nặng, không đáp ứng với thuốc hoặc có các biến chứng của bệnh.

Ưu điểm của Nissen fundoplication:

• Hiệu quả cao trong việc kiểm soát các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản.
• Có thể điều trị dứt điểm bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

Nhược điểm của Nissen fundoplication:

• Có thể gây ra một số tác dụng phụ, chẳng hạn như khó nuốt, đầy hơi, táo bón.
• Có thể cần phẫu thuật lại nếu fundoplication không thành công.

Phục hồi sau Nissen fundoplication:

• Thời gian phục hồi sau Nissen fundoplication nội soi thường ngắn hơn so với Nissen fundoplication mở.
• Bệnh nhân có thể xuất viện sau 1-2 ngày phẫu thuật.
• Bệnh nhân cần tránh tập thể dục nặng trong vài tuần sau phẫu thuật.

Đánh giá:

Nissen fundoplication là một phương pháp phẫu thuật hiệu quả trong việc điều trị trào ngược dạ dày thực quản nặng. Tuy nhiên, thủ thuật này cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ.

2. Laparoscopic fundoplication

Laparoscopic fundoplication là một thủ thuật phẫu thuật được thực hiện thông qua một số lỗ nhỏ trên bụng. Trong thủ thuật này, một phần của dạ dày được quấn quanh thực quản dưới để thắt chặt cơ thắt thực quản dưới (LES). Điều này giúp ngăn chặn axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

Laparoscopic fundoplication là một phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn hơn so với Nissen fundoplication mở. Trong Nissen fundoplication mở, bác sĩ phẫu thuật cần rạch một đường dài ở bụng để tiếp cận cơ thắt thực quản dưới. Trong laparoscopic fundoplication, bác sĩ phẫu thuật sử dụng một ống nội soi nhỏ có gắn camera để nhìn thấy bên trong bụng. Các dụng cụ phẫu thuật nhỏ được đưa vào bụng qua các lỗ nhỏ trên bụng.

Laparoscopic fundoplication thường được chỉ định cho những bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày thực quản nặng, không đáp ứng với thuốc hoặc có các biến chứng của bệnh.

Ưu điểm của laparoscopic fundoplication:

• Ít xâm lấn hơn so với Nissen fundoplication mở.
• Thời gian phục hồi ngắn hơn.
• Đau đớn sau phẫu thuật ít hơn.
• Vết sẹo nhỏ hơn.

Nhược điểm của laparoscopic fundoplication:

• Có thể gây ra một số tác dụng phụ, chẳng hạn như khó nuốt, đầy hơi, táo bón.
• Có thể cần phẫu thuật lại nếu fundoplication không thành công.

Phục hồi sau laparoscopic fundoplication:

• Bệnh nhân thường có thể xuất viện sau 1-2 ngày phẫu thuật.
• Bệnh nhân cần tránh tập thể dục nặng trong vài tuần sau phẫu thuật.

Đánh giá:

Laparoscopic fundoplication là một phương pháp phẫu thuật hiệu quả trong việc điều trị trào ngược dạ dày thực quản nặng. Thủ thuật này có nhiều ưu điểm so với Nissen fundoplication mở, chẳng hạn như ít xâm lấn, thời gian phục hồi ngắn hơn và đau đớn sau phẫu thuật ít hơn.

3. Heller myotomy

Heller myotomy là một thủ thuật phẫu thuật được thực hiện thông qua một đường rạch ở bụng hoặc thông qua nội soi. Trong thủ thuật này, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt một phần của cơ thắt thực quản dưới (LES). Điều này giúp giảm áp lực của LES, từ đó giúp ngăn chặn axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

Heller myotomy thường được chỉ định cho những bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày thực quản nặng, không đáp ứng với thuốc hoặc có các biến chứng của bệnh.

Ưu điểm của Heller myotomy:

• Hiệu quả cao trong việc kiểm soát các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản.
• Có thể điều trị dứt điểm bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
• Ít gây ra tác dụng phụ hơn so với fundoplication.

Nhược điểm của Heller myotomy:

• Có thể cần phẫu thuật lại nếu myotomy không thành công.

Phục hồi sau Heller myotomy:

• Thời gian phục hồi sau Heller myotomy thường ngắn hơn so với fundoplication.
• Bệnh nhân có thể xuất viện sau 1-2 ngày phẫu thuật.
• Bệnh nhân cần tránh tập thể dục nặng trong vài tuần sau phẫu thuật.

Đánh giá:

Heller myotomy là một phương pháp phẫu thuật hiệu quả trong việc điều trị trào ngược dạ dày thực quản nặng. Thủ thuật này có nhiều ưu điểm so với fundoplication, chẳng hạn như ít gây ra tác dụng phụ và thời gian phục hồi ngắn hơn.

Các biện pháp thay đổi lối sống

Giảm cân: Thừa cân hoặc béo phì là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây trào ngược dạ dày thực quản. Khi thừa cân hoặc béo phì, dạ dày sẽ bị đẩy lên cao hơn, khiến cơ thắt thực quản dưới (LES) bị yếu đi, từ đó làm tăng nguy cơ axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

Để giảm cân, người bệnh cần thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, giảm lượng calo nạp vào cơ thể và tăng cường vận động thể chất.

Tránh ăn các thực phẩm kích thích: Một số thực phẩm và đồ uống có thể kích thích sản xuất axit dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản. Các thực phẩm và đồ uống không nên bao gồm:

• Đồ ăn nhiều dầu mỡ
• Đồ ăn cay nóng
• Đồ ăn có tính axit cao, chẳng hạn như cà chua, cam, chanh
• Đồ uống có ga
• Cà phê và trà

Người bệnh có thể tham khảo thực đơn tại đây: Chế Độ Ăn Cho Người Bị Trào Ngược Dạ Dày: Những Thực Phẩm Nên và Không Nên

Ngưng hút thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm giảm trương lực của LES, từ đó làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản. Do đó, người bệnh trào ngược dạ dày thực quản nên ngưng hút thuốc lá.

Không nằm ngay sau khi ăn: Khi nằm ngay sau khi ăn, axit dạ dày có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản. Do đó, người bệnh trào ngược dạ dày thực quản nên đợi ít nhất 3 giờ sau khi ăn mới đi ngủ.

Xem thêm: Nằm nghiêng bên trái – Cách ngủ đúng cho người bị trào ngược dạ dày

Ngoài ra, người bệnh trào ngược dạ dày thực quản cũng nên lưu ý một số vấn đề sau:

• Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày, mỗi bữa ăn nên cách nhau ít nhất 3 giờ.
• Ăn chậm, nhai kỹ thức ăn.
• Không ăn quá no.
• Không uống nhiều nước trước khi đi ngủ.
• Nâng đầu giường cao hơn 15-20 cm khi ngủ.

Các biện pháp thay đổi lối sống có thể giúp cải thiện các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, ngăn ngừa biến chứng của bệnh.

Tìm hiểu thêm: Yoga chữa trào ngược dạ dày: 6 bài tập hiệu quả nhất

Lời khuyên về phác đồ điều trị trào ngược dạ dày thực quản

Lựa chọn thuốc phù hợp để điều trị trào ngược dạ dày thực quản phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Mức độ nghiêm trọng của bệnh
• Đáp ứng điều trị của từng bệnh nhân
• Tuổi tác, tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân
• Chi phí

Dưới đây là một số lời khuyên về phác đồ điều trị trào ngược dạ dày thực quản:

• Tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ: Điều quan trọng là phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ một cách cẩn thận, bao gồm cả liều lượng và thời gian sử dụng thuốc. Không tự ý thay đổi hoặc ngừng sử dụng thuốc mà không có sự đồng ý của bác sĩ.
• Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống: Các biện pháp thay đổi lối sống và chế độ ăn uống có thể giúp kiểm soát triệu chứng trào ngược axit và ngăn ngừa bệnh tái phát. Hãy kiên trì thực hiện các biện pháp này ngay cả khi bạn đang sử dụng thuốc.
• Thăm khám bác sĩ thường xuyên: Hãy thăm khám bác sĩ thường xuyên để theo dõi tình trạng bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần thiết.

Xem thêm: Mẹo Chữa Trào Ngược Dạ Dày Tại Nhà: Cách Giảm Triệu Chứng và Khắc Phục

Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu

Để điều trị được tận gốc trào ngược dạ dày thực quản thì quý bệnh nhân nên đến Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu để được các bác sĩ tại đây thăm khám và theo dõi tình trạng. Tránh khi bệnh đã ở mức độ nặng thì việc điều trị sẽ khó và mất nhiều thời gian.

Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu: 522-524-526 Nguyễn Chí Thanh, Phường 7, Quận 10, TP.HCM

Thời gian làm việc: Thứ 2-Thứ 7 (6h00-20h00); Chủ Nhật (6h00-12h00)