Hạ kali máu và những nguyên nhân hạ kali máu

Kali là một khoáng chất quan trọng cần thiết cho hoạt động của cơ thể, đặc biệt là tim, cơ bắp và thần kinh. Hạ kali máu là tình trạng kali trong máu giảm dưới 3,5mmol/l. Đây là một trong những tình trạng rối loạn điện giải thường gặp ở lâm sàng. Tình trạng này thường xuất hiện ở 20% tổng số bệnh nhân đang nằm viện và khoảng 20-40% bệnh nhân điều trị bằng phương pháp sử dụng thuốc lợi tiểu.

Kali trong máu có vai trò gì

Kali là một khoáng chất quan trọng cần thiết cho hoạt động của cơ thể, đặc biệt là tim, cơ bắp và thần kinh. Kali giúp điều chỉnh nhịp tim, huyết áp, chức năng cơ bắp và thần kinh. Khi nồng độ kali trong máu quá thấp hoặc quá cao, có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Vai trò của kali trong máu

• Điều chỉnh nhịp tim: Kali giúp điều chỉnh nhịp tim bằng cách tác động đến các xung điện truyền qua tim. Khi nồng độ kali trong máu quá thấp, có thể dẫn đến nhịp tim không đều, loạn nhịp tim và thậm chí ngừng tim.
• Huyết áp: Kali giúp điều chỉnh huyết áp bằng cách thu giãn các mạch máu. Khi nồng độ kali trong máu quá thấp, có thể dẫn đến huyết áp cao.
• Chức năng cơ bắp: Kali giúp điều chỉnh hoạt động của cơ bắp bằng cách truyền các xung điện đến các cơ. Khi nồng độ kali trong máu quá thấp, có thể dẫn đến yếu cơ, chuột rút và thậm chí tê liệt.
• Chức năng thần kinh: Kali giúp điều chỉnh hoạt động của thần kinh bằng cách truyền các xung điện đến não và các dây thần kinh. Khi nồng độ kali trong máu quá thấp, có thể dẫn đến mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn và thậm chí co giật.

Hạ kali máu là gì

Hạ kali máu là tình trạng kali trong máu giảm dưới 3,5mmol/l. Đây là một trong những tình trạng rối loạn điện giải thường gặp ở lâm sàng. Tình trạng này thường xuất hiện ở 20% tổng số bệnh nhân đang nằm viện và khoảng 20-40% bệnh nhân điều trị bằng phương pháp sử dụng thuốc lợi tiểu.

Theo như nghiên cứu thì mức kali trong máu phải nằm trong máu 3-3,5mmol/l sẽ được bù trù ở những cơ thể khỏe mạnh; tuy nhiên đối với những bệnh nhân có bệnh lý về tim mạch thì mức độ hạ kali sẽ gây nên hậu quả nặng nề. Chính vì vậy việc chẩn đoán và điều trị là một việc vô cùng quan trọng

Hạ kali máu sẽ có thể phát hiện khi qua quá trình xét nghiệm máu và khi hạ kali máu ở mức độ không quá nặng sẽ gây nên những triệu chứng lâm sang như có cảm giác mệt mỏi, đau yếu cơ,… Còn tình trạng hạ kali máu ở tình trạng nặng sẽ có những triệu chứng đáng sợ như liệt tứ chi, bí tiểu, liệt ruột và dẫn đến tình trạng ngưng thở và gây tử vong

Nguyên nhân hạ kali máu

Sau đây là những nguyên nhân gây nên hạ kali máu

1. Dịch chuyển kali qua màng tế bào:

• Nhiễm kiềm chuyển hóa và hô hấp: Khi pH máu tăng cao, kali sẽ di chuyển vào trong tế bào, dẫn đến hạ kali máu.
• Đồng hóa tế bào: Khi các tế bào sử dụng nhiều glucose để tăng trưởng (ví dụ trong trường hợp thiếu máu hồng cầu to), kali sẽ di chuyển vào trong tế bào, dẫn đến hạ kali máu.

2. Mất kali qua đường tiêu hóa:

• Tiêu chảy, nôn mửa: Khi tiêu chảy hoặc nôn mửa nhiều, cơ thể sẽ mất nước và điện giải, bao gồm kali.
• Lạm dụng thuốc nhuận tràng: Thuốc nhuận tràng có thể làm tăng bài tiết kali qua đường tiêu hóa.
• Hút dịch dạ dày: Dịch dạ dày chứa nhiều kali, hút dịch dạ dày có thể dẫn đến mất kali.

3. Mất kali qua đường thận:

• Sử dụng thuốc lợi tiểu: Thuốc lợi tiểu có thể làm tăng bài tiết kali qua nước tiểu.
• Toan hóa ống thận type 1, 2 hoặc 3: Đây là những rối loạn di truyền ảnh hưởng đến việc vận chuyển kali trong thận, dẫn đến bài tiết kali qua nước tiểu.
• Cường aldosteron nguyên phát: Aldosteron là hormone giúp điều chỉnh cân bằng kali trong cơ thể. Cường aldosteron nguyên phát là tình trạng cơ thể sản xuất quá nhiều aldosteron, dẫn đến bài tiết kali qua nước tiểu.

4. Giảm cung cấp kali:

• Chế độ ăn thiếu kali: Kali có nhiều trong trái cây, rau quả, thịt và sữa. Chế độ ăn uống thiếu các thực phẩm này có thể dẫn đến thiếu kali.

5. Nguyên nhân khác:

• Thiếu hụt magie: Magie giúp điều chỉnh cân bằng kali trong cơ thể. Thiếu hụt magie có thể dẫn đến hạ kali máu.
• Sử dụng một số loại thuốc (như amphotericin B, penicillin G): Một số loại thuốc có thể làm tăng bài tiết kali hoặc cản trở việc hấp thu kali.
• U tuyến thượng thận: U tuyến thượng thận có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone aldosteron, dẫn đến mất kali.
• Suy giảm chức năng thận: Suy giảm chức năng thận có thể ảnh hưởng đến việc bài tiết kali, dẫn đến hạ kali máu.

Những dấu hiệu của hạ kali máu

Các triệu chứng của hạ kali máu thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu. Khi nồng độ kali trong máu giảm xuống thấp, có thể xuất hiện các triệu chứng sau:

• Mệt mỏi: Khi nồng độ kali trong máu thấp, cơ thể không thể hoạt động bình thường. Điều này có thể dẫn đến mệt mỏi, yếu cơ và khó tập trung và gây hạ kali máu
• Yếu cơ: Kali là một khoáng chất quan trọng giúp điều chỉnh hoạt động của cơ bắp. Khi nồng độ kali trong máu thấp, cơ bắp có thể yếu đi và khó cử động.
• Phù nề: Kali giúp điều chỉnh lượng nước trong cơ thể. Khi nồng độ kali trong máu thấp, cơ thể có thể giữ lại nước, dẫn đến phù nề.
• Rối loạn nhịp tim: Kali giúp điều chỉnh nhịp tim. Khi nồng độ kali trong máu thấp, nhịp tim có thể chậm lại hoặc nhanh hơn bình thường.
• Co thắt cơ: Kali giúp thư giãn các cơ bắp. Khi nồng độ kali trong máu thấp, các cơ bắp có thể co thắt, dẫn đến đau đớn và khó chịu.
• Cảm giác tê hoặc ngứa ran ở tay và chân: Kali giúp truyền tín hiệu thần kinh. Khi nồng độ kali trong máu thấp, các tín hiệu thần kinh có thể bị gián đoạn, dẫn đến cảm giác tê hoặc ngứa ran ở tay và chân.
• Khó thở: Kali giúp điều chỉnh chức năng hô hấp. Khi nồng độ kali trong máu thấp, hô hấp có thể trở nên khó khăn.
• Chóng mặt: Kali giúp điều chỉnh huyết áp. Khi nồng độ kali trong máu thấp, huyết áp có thể hạ thấp, dẫn đến chóng mặt.
• Nôn mửa: Kali giúp điều chỉnh chức năng tiêu hóa. Khi nồng độ kali trong máu thấp, tiêu hóa có thể bị rối loạn, dẫn đến nôn mửa.
• Đau bụng: Kali giúp điều chỉnh hoạt động của dạ dày. Khi nồng độ kali trong máu thấp, dạ dày có thể đau.
• Tiêu chảy: Kali giúp điều chỉnh chức năng ruột. Khi nồng độ kali trong máu thấp, ruột có thể bị rối loạn, dẫn đến tiêu chảy.
• Rối loạn tâm thần: Kali giúp điều chỉnh chức năng não. Khi nồng độ kali trong máu thấp, não có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến rối loạn tâm thần như lo lắng, trầm cảm, và lú lẫn.

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của hạ kali máu, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.

Biến chứng của hạ kali máu

Dưới đây là một số biến chứng của hạ kali máu:

• Rối loạn nhịp tim: Kali giúp điều chỉnh nhịp tim. Khi nồng độ kali trong máu thấp, nhịp tim có thể chậm lại hoặc nhanh hơn bình thường. Trong trường hợp nghiêm trọng, hạ kali máu có thể dẫn đến ngừng tim.
• Co thắt cơ: Kali giúp thư giãn các cơ bắp. Khi nồng độ kali trong máu thấp, các cơ bắp có thể co thắt, dẫn đến đau đớn và khó chịu.
• Mệt mỏi: Kali giúp điều chỉnh hoạt động của cơ bắp. Khi nồng độ kali trong máu thấp, cơ thể có thể mệt mỏi và yếu đi.
• Tiêu chảy: Kali giúp điều chỉnh chức năng tiêu hóa. Khi nồng độ kali trong máu thấp, tiêu hóa có thể bị rối loạn, dẫn đến tiêu chảy.
• Suy thận: Kali giúp điều chỉnh chức năng thận. Khi nồng độ kali trong máu thấp, thận có thể bị suy giảm chức năng.
• Tăng huyết áp: Kali giúp điều chỉnh huyết áp. Khi nồng độ kali trong máu thấp, huyết áp có thể tăng cao.
• Rối loạn tâm thần: Kali giúp điều chỉnh chức năng não. Khi nồng độ kali trong máu thấp, não có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến rối loạn tâm thần như lo lắng, trầm cảm và lú lẫn.

Cách điều trị hạ kali máu

Dưới đây là một số phương pháp điều trị hạ kali máu:

• Bổ sung kali uống: Đây là phương pháp điều trị được sử dụng phổ biến nhất cho những trường hợp hạ kali máu nhẹ. Kali có thể được bổ sung dưới dạng viên hoặc dung dịch.
• Truyền kali tĩnh mạch: Phương pháp này được sử dụng cho những trường hợp hạ kali máu nghiêm trọng. Kali được truyền vào tĩnh mạch dưới sự giám sát của bác sĩ.
• Thay đổi chế độ ăn uống: Một chế độ ăn uống giàu kali có thể giúp ngăn ngừa và điều trị hạ kali máu. Các thực phẩm giàu kali bao gồm:
  • Trái cây: chuối, cam, kiwi, cà chua, dưa hấu, dâu tây, mận, đào, mơ, nho khô, quả sung, táo, lê, bưởi
  • Rau: rau bina, cải bó xôi, bông cải xanh, khoai tây, cà rốt, đậu, đậu lăng, hạt bí ngô, hạt hướng dương, hạt đậu phộng
  • Các sản phẩm từ sữa: sữa, sữa chua, pho mát
  • Ngũ cốc nguyên hạt: gạo lứt, yến mạch, lúa mì nguyên cám
  • Thực phẩm giàu protein: thịt nạc, cá, trứng, đậu, các loại hạt

Nếu bạn bị hạ kali máu, hãy đi khám bác sĩ để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

Nên làm thế nào để không bị hạ kali máu

Để phòng ngừa hạ kali máu, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau:

1. Chế độ ăn uống:

• Ăn nhiều thực phẩm giàu kali: Trái cây (như chuối, cam, bưởi), rau quả (như khoai lang, cà chua, rau bina), thịt, cá và sữa.
• Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn: thức ăn nhanh và đồ ngọt.

2. Uống đủ nước:

• Uống đủ nước mỗi ngày (khoảng 2 lít): để giúp cơ thể cân bằng điện giải, bao gồm kali.
• Tránh uống quá nhiều cà phê, trà hoặc nước ngọt có ga: vì những đồ uống này có thể làm tăng bài tiết kali qua nước tiểu.

3. Tránh sử dụng thuốc lợi tiểu quá nhiều:

• Thuốc lợi tiểu: Thuốc lợi tiểu có thể làm tăng bài tiết kali qua nước tiểu.
• Nếu bạn đang sử dụng thuốc lợi tiểu: hãy hỏi ý kiến bác sĩ về cách sử dụng thuốc an toàn và hạn chế tác dụng phụ.

4. Điều trị các bệnh lý tiềm ẩn:

• Một số bệnh lý tiềm ẩn: có thể dẫn đến hạ kali máu, ví dụ như tiêu chảy, nôn mửa, toan hóa ống thận, v.v.
• Cần điều trị các bệnh lý tiềm ẩn này để ngăn ngừa hạ kali máu.

5. Khám sức khỏe định kỳ:

• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu của hạ kali máu và điều trị kịp thời.

Ngoài ra, bạn cũng nên lưu ý:

• Tránh sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá.
• Tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức khỏe.
• Ngủ đủ giấc mỗi ngày.

Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu

Nếu như có dấu hiệu hạ kali máu hãy đến Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu để thăm khám và điều trị. Tại đây các bác sĩ sẽ tư vấn và thăm khám tận tình đến quý bệnh nhân. Các thiết bị y tế hiện đại sẽ giúp việc chẩn đoán trở nên nhanh chóng và chuẩn xác hơn

Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu: 522-524-526 Nguyễn Chí Thanh, Phường 7, Quận 10, TP.HCM

Thời gian làm việc: Thứ 2-Thứ 7 (6h00-20h00); Chủ Nhật (6h00-12h00)