Cảnh Báo Những Dấu Hiệu Tai Biến Ở Người Trẻ

Cuộc sống hiện đại với nhịp độ nhanh, áp lực công việc, chế độ ăn uống thiếu khoa học và thói quen sinh hoạt không lành mạnh đang đặt người trẻ vào nguy cơ tiềm ẩn của nhiều bệnh lý, trong đó có tai biến mạch máu não. Nhiều người trẻ chủ quan cho rằng tai biến là bệnh của người già, nhưng thực tế, các yếu tố như stress, hút thuốc, lạm dụng rượu bia, béo phì, ít vận động… đang âm thầm tác động và làm gia tăng nguy cơ tai biến ở người trẻ.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu tai biến là vô cùng quan trọng, giúp chúng ta có thể can thiệp kịp thời, tránh những hậu quả đáng tiếc. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về các dấu hiệu tai biến ở người trẻ, cũng như những biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Giới thiệu về Tai biến mạch máu não (Đột quỵ) ở người trẻ

Tai biến mạch máu não, hay còn được biết đến với tên gọi đột quỵ, là một tình trạng y tế khẩn cấp, xảy ra khi nguồn cung cấp máu lên não bị gián đoạn do tắc nghẽn (nhồi máu não) hoặc vỡ mạch máu (xuất huyết não). Hậu quả là các tế bào não bị thiếu oxy và chất dinh dưỡng, dẫn đến tổn thương và hoại tử chỉ trong vài phút. Trước đây, đột quỵ thường được coi là bệnh lý của người cao tuổi, nhưng thực tế đáng lo ngại là tỷ lệ người trẻ mắc đột quỵ đang ngày càng gia tăng ở Việt Nam và trên toàn thế giới.

Thống kê đáng báo động:

• Theo thống kê của Hội Đột quỵ Thế giới, năm 2022, có hơn 16% số người bị đột quỵ thuộc độ tuổi 15–49. Tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi tại Việt Nam cũng đang gia tăng, với số người bệnh nam giới cao gấp 4 lần nữ giới
• Nguyên nhân của sự gia tăng: “Có nhiều yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ tai biến ở người trẻ, bao gồm: lối sống ít vận động, chế độ ăn uống không lành mạnh, stress, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và các yếu tố di truyền.”

Xem thêm: Tai Biến Nhẹ: Nhận Biết Dấu Hiệu Sớm Và Hành Động Cấp Cứu Hiệu Quả

Nguyên nhân gây tai biến ở người trẻ

Mặc dù đột quỵ có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở người trẻ, bao gồm:

• Các bệnh lý nền:
  • Tăng huyết áp: Áp lực máu cao kéo dài làm tổn thương thành mạch máu, tạo điều kiện cho hình thành cục máu đông hoặc vỡ mạch máu.
  • Bệnh tim mạch: Các bệnh lý như rung nhĩ, hẹp van tim, bệnh tim bẩm sinh làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
  • Đái tháo đường: Lượng đường trong máu cao làm tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
  • Rối loạn mỡ máu: Mức cholesterol và triglyceride cao trong máu góp phần hình thành mảng bám trong động mạch.
  • Bệnh lý mạch máu: Các dị dạng mạch máu bẩm sinh hoặc các bệnh lý viêm mạch máu.
• Lối sống không lành mạnh:
  • Hút thuốc lá: Nicotine và các hóa chất trong thuốc lá làm tổn thương mạch máu, tăng huyết áp và nguy cơ hình thành cục máu đông.
  • Lạm dụng rượu bia: Uống quá nhiều rượu bia có thể làm tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim và tăng nguy cơ xuất huyết não.
  • Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn nhiều đồ ăn chế biến sẵn, nhiều muối, nhiều chất béo bão hòa và ít rau xanh, trái cây làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ.
  • Ít vận động: Lười vận động làm tăng nguy cơ béo phì, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và các bệnh tim mạch.
  • Căng thẳng, stress kéo dài: Áp lực công việc, học tập và cuộc sống có thể gây căng thẳng, stress, ảnh hưởng đến hệ tim mạch và tăng nguy cơ đột quỵ.
  • Sử dụng chất kích thích: Một số loại chất kích thích như ma túy tổng hợp có thể gây co mạch máu và tăng nguy cơ đột quỵ.

Xem thêm: Tai biến nhẹ ở người già: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Dấu hiệu tai biến ở người trẻ

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu tai biến là vô cùng quan trọng, bởi “thời gian là vàng”. Mỗi phút trôi qua, hàng triệu tế bào não bị tổn thương do thiếu oxy. Can thiệp càng sớm, khả năng phục hồi càng cao và di chứng càng ít. Dưới đây là những dấu hiệu tai biến thường gặp ở người trẻ mà bạn cần đặc biệt lưu ý:

1. Các dấu hiệu xuất hiện đột ngột: Đây là đặc điểm quan trọng nhất của tai biến. Các triệu chứng thường xuất hiện một cách bất ngờ, không báo trước.

• Đột ngột yếu hoặc tê liệt một bên mặt, tay hoặc chân: Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất. Người bệnh có thể cảm thấy khó cử động một bên cơ thể, ví dụ như không thể nhấc tay lên cao, chân bị yếu đi khi bước đi, hoặc một bên mặt bị xệ xuống, khóe miệng bị lệch.
• Khó nói hoặc khó hiểu lời nói: Người bệnh có thể nói ngọng, nói lắp, nói khó khăn, hoặc không thể diễn đạt được ý muốn của mình. Đôi khi, họ cũng gặp khó khăn trong việc hiểu những gì người khác nói.
• Rối loạn thị giác: Có thể bị mờ mắt đột ngột ở một hoặc cả hai mắt, nhìn đôi, hoặc mất thị lực hoàn toàn ở một bên mắt.
• Đau đầu dữ dội, đột ngột: Cơn đau đầu thường rất mạnh, khác hẳn với những cơn đau đầu thông thường. Đôi khi, đau đầu có thể kèm theo chóng mặt, buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Mất thăng bằng, chóng mặt: Người bệnh có thể cảm thấy chóng mặt, mất thăng bằng, đi đứng loạng choạng, hoặc cảm giác như mọi vật xung quanh đang xoay tròn.

2. Các dấu hiệu ít điển hình hơn (nhưng vẫn cần lưu ý):

• Thay đổi ý thức: Lú lẫn, mất ý thức tạm thời, hoặc hôn mê.
• Khó nuốt: Cảm giác nghẹn, khó nuốt thức ăn hoặc nước uống.
• Co giật: Một số trường hợp có thể xuất hiện co giật.

Quy tắc FAST – Ghi nhớ để hành động nhanh chóng:

Để giúp mọi người dễ dàng ghi nhớ và nhận biết các dấu hiệu tai biến, Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ đã đưa ra quy tắc FAST:

• F (Face – Khuôn mặt): Yêu cầu người bệnh cười. Kiểm tra xem miệng có bị méo lệch sang một bên hay không.
• A (Arms – Tay): Yêu cầu người bệnh giơ hai tay lên. Kiểm tra xem một tay có bị yếu và rơi xuống hay không.
• S (Speech – Lời nói): Yêu cầu người bệnh nói một câu đơn giản. Kiểm tra xem lời nói có bị ngọng, khó hiểu hay không.
• T (Time – Thời gian): Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào trong số trên, hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Thời gian là vàng, là não!

Lưu ý quan trọng:

• Các dấu hiệu tai biến có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc kết hợp với nhau.
• Không phải ai bị đau đầu cũng là bị tai biến, nhưng nếu đau đầu dữ dội, đột ngột kèm theo các dấu hiệu khác, cần phải nghĩ đến khả năng tai biến.
• Đừng chủ quan cho rằng những dấu hiệu này sẽ tự khỏi. Hãy hành động ngay lập tức khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào.

Xem thêm: Người Bị Tai Biến Sống Được Bao Lâu Và Những Yếu Tố Ảnh Hưởng

Cách xử lý khi nghi ngờ bị tai biến

Khi phát hiện người có các dấu hiệu nghi ngờ tai biến, mỗi giây phút đều vô cùng quý giá. Việc xử lý đúng cách trong những phút đầu tiên có thể tạo ra sự khác biệt lớn giữa việc phục hồi hoàn toàn và những di chứng nặng nề, thậm chí là tính mạng. Dưới đây là những bước xử lý quan trọng bạn cần thực hiện:

1. Gọi cấp cứu 115 ngay lập tức: Đây là bước quan trọng nhất. Hãy gọi ngay số điện thoại cấp cứu 115 và cung cấp thông tin chính xác về tình trạng người bệnh, địa chỉ và các dấu hiệu mà bạn quan sát được. Nhấn mạnh rằng bạn nghi ngờ người bệnh bị tai biến để nhân viên cấp cứu có thể ưu tiên xử lý.

2. Đảm bảo an toàn cho người bệnh:

• Đỡ người bệnh nằm xuống: Nếu người bệnh đang đứng hoặc ngồi, hãy nhẹ nhàng đỡ họ nằm xuống sàn nhà hoặc một mặt phẳng an toàn. Tránh di chuyển người bệnh một cách không cần thiết, đặc biệt là khi nghi ngờ có chấn thương.
• Đặt người bệnh nằm nghiêng: Đặt người bệnh nằm nghiêng một bên (tư thế hồi sức), đầu hơi nâng cao một chút bằng gối hoặc vật mềm. Điều này giúp giữ cho đường thở thông thoáng, đặc biệt quan trọng nếu người bệnh bị nôn mửa.
• Nới lỏng quần áo: Nới lỏng quần áo chật, cởi cúc áo, thắt lưng hoặc khăn quàng cổ để người bệnh dễ thở hơn.
• Kiểm tra đường thở: Đảm bảo đường thở của người bệnh thông thoáng. Nếu người bệnh bị nôn mửa, hãy nghiêng người họ sang một bên để tránh bị sặc.

3. Theo dõi tình trạng người bệnh:

• Quan sát các dấu hiệu: Tiếp tục quan sát các dấu hiệu của người bệnh, ghi nhớ thời điểm xuất hiện các triệu chứng đầu tiên và báo lại cho nhân viên y tế khi họ đến.
• Kiểm tra ý thức: Thường xuyên kiểm tra ý thức của người bệnh bằng cách gọi hỏi hoặc lay nhẹ.
• Kiểm tra nhịp thở và mạch đập: Nếu có thể, hãy kiểm tra nhịp thở và mạch đập của người bệnh. Nếu người bệnh ngừng thở, hãy thực hiện hô hấp nhân tạo (CPR) nếu bạn được đào tạo về kỹ năng này.

4. Tuyệt đối không làm những điều sau:

• Không tự ý cho người bệnh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì: Điều này có thể gây sặc, đặc biệt là khi người bệnh gặp khó khăn trong việc nuốt.
• Không tự ý cho người bệnh uống thuốc: Tuyệt đối không tự ý cho người bệnh uống bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc hạ huyết áp hay aspirin, trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
• Không di chuyển người bệnh một cách không cần thiết: Tránh di chuyển người bệnh nếu không thực sự cần thiết, đặc biệt là khi nghi ngờ có chấn thương.
• Không trì hoãn việc gọi cấp cứu: Đừng chờ đợi xem các triệu chứng có tự khỏi hay không. Hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

Chờ đợi nhân viên y tế:

Sau khi gọi cấp cứu, hãy kiên nhẫn chờ đợi nhân viên y tế đến. Cung cấp cho họ tất cả thông tin mà bạn đã thu thập được, bao gồm thời điểm xuất hiện các triệu chứng, các dấu hiệu mà bạn quan sát được và các biện pháp sơ cứu đột quỵ mà bạn đã thực hiện.

Phòng ngừa tai biến ở người trẻ

Như đã đề cập, tai biến mạch máu não không còn là bệnh lý chỉ gặp ở người lớn tuổi. Người trẻ hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa nguy cơ này bằng cách thay đổi lối sống và kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa đột quỵ hiệu quả mà bạn có thể áp dụng:

1. Xây dựng lối sống lành mạnh:

• Chế độ ăn uống cân bằng:
  • Tăng cường rau xanh và trái cây: Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây tươi vào chế độ ăn hàng ngày. Chúng cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp bảo vệ mạch máu và giảm nguy cơ xơ vữa động mạch.
  • Hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol: Giảm thiểu tiêu thụ các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, thịt đỏ và nội tạng động vật.
  • Giảm lượng muối: Ăn quá nhiều muối có thể làm tăng huyết áp, một yếu tố nguy cơ quan trọng của tai biến. Hạn chế sử dụng muối trong nấu ăn và tránh các loại thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối.
  • Ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc: Lựa chọn ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch,…) và các nguồn protein nạc (thịt gà không da, cá, đậu,…), sữa cho người bị tai biến,…
• Vận động thường xuyên:
  • Tập thể dục đều đặn: Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày cho các hoạt động thể chất vừa phải, chẳng hạn như đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội, đạp xe hoặc tập yoga.
  • Hạn chế ngồi lâu một chỗ: Nếu công việc đòi hỏi phải ngồi nhiều, hãy đứng dậy và vận động nhẹ nhàng sau mỗi 30-60 phút.
• Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm. Giấc ngủ đủ giúp cơ thể phục hồi và giảm căng thẳng.
• Kiểm soát căng thẳng (stress): Tìm các biện pháp thư giãn và giảm căng thẳng hiệu quả, chẳng hạn như thiền, yoga, nghe nhạc, đọc sách hoặc dành thời gian cho các hoạt động yêu thích.

Đọc thêm: Thực đơn 7 ngày cho người bị tai biến mạch máu não

2. Từ bỏ các thói quen xấu:

• Không hút thuốc lá: Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra tai biến. Bỏ thuốc lá ngay lập tức sẽ mang lại lợi ích to lớn cho sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ tai biến.
• Hạn chế rượu bia: Uống quá nhiều rượu bia có thể làm tăng huyết áp và nguy cơ xuất huyết não. Hạn chế hoặc tốt nhất là tránh sử dụng rượu bia.
• Không sử dụng chất kích thích: Tránh xa các chất kích thích như ma túy tổng hợp, vì chúng có thể gây co mạch máu và tăng nguy cơ tai biến.

3. Kiểm soát các bệnh lý nền:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu và bệnh tim mạch.
• Tuân thủ điều trị của bác sĩ: Nếu bạn mắc các bệnh lý nền, hãy tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị của bác sĩ và tái khám định kỳ để kiểm soát bệnh tốt nhất.

4. Lưu ý đặc biệt cho phụ nữ:

• Tránh sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp thường xuyên: Việc lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và gây tai biến.
• Kiểm soát huyết áp trong thai kỳ: Phụ nữ mang thai cần được theo dõi huyết áp chặt chẽ để phòng ngừa tiền sản giật và các biến chứng nguy hiểm khác.

Tai biến mạch máu não là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và giảm thiểu tối đa hậu quả nếu được phát hiện và xử lý kịp thời. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về các dấu hiệu tai biến ở người trẻ, cách xử lý khẩn cấp và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Hãy nhớ rằng, “thời gian là vàng”, mỗi giây phút đều quý giá. Đừng chủ quan với bất kỳ dấu hiệu bất thường nào của cơ thể. Hãy chủ động xây dựng lối sống lành mạnh, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và thăm khám sức khỏe định kỳ để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và những người thân yêu.

Đặc biệt, sau tai biến, quá trình phục hồi chức năng đóng vai trò vô cùng quan trọng để người bệnh có thể trở lại cuộc sống bình thường. Hiểu được điều này, Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu đã đầu tư và phát triển mạnh mẽ Khoa Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng với mục tiêu hỗ trợ tối đa cho bệnh nhân sau tai biến và các bệnh lý khác. Khoa Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng tại Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, tiên tiến, cùng đội ngũ kỹ thuật viên và bác sĩ giàu kinh nghiệm, chuyên môn cao.

Đến với Khoa Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng của Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu, bệnh nhân sẽ được:

• Đánh giá và tư vấn chuyên sâu: Được các bác sĩ chuyên khoa đánh giá tình trạng và xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa.
• Trải nghiệm dịch vụ chất lượng cao: Được điều trị trong môi trường khang trang, sạch sẽ, với đội ngũ nhân viên tận tâm và chuyên nghiệp.
• Tiếp cận các phương pháp điều trị tiên tiến: Được áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu hiện đại, giúp quá trình phục hồi diễn ra nhanh chóng và hiệu quả.

Hãy liên hệ với Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu ngay hôm nay để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất!

Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu: 522-524-526 Nguyễn Chí Thanh, Phường 7, Quận 10, TP.HCM

Thời gian làm việc: Thứ 2-Thứ 7 (6h00-20h00); Chủ Nhật (6h00-12h00)

Bài viết trên được tham vấn y khoa các bác sĩ có chuyên môn cao của Phòng khám đa khoa quốc tế Nhân Hậu