Tai biến mạch máu não, hay còn gọi là đột quỵ, là một tình trạng y tế khẩn cấp, xảy ra khi nguồn cung cấp máu lên não bị gián đoạn, dẫn đến tổn thương não bộ. Hậu quả của tai biến có thể rất nghiêm trọng, bao gồm tàn tật vĩnh viễn, thậm chí tử vong.

Vì vậy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và thực hiện cách sơ cứu người bị tai biến đúng cách đóng vai trò vô cùng quan trọng, có thể cứu sống tính mạng và giảm thiểu di chứng cho người bệnh. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết và dễ hiểu về cách sơ cứu người bị tai biến tại nhà, những điều cần làm và cần tránh, cũng như những thông tin hữu ích về chăm sóc và phòng ngừa tai biến

Nội dung bài viết

1 Tổng Quan Về Tai Biến
2 Cách sơ cứu người bị tai biến
- 2.1 Các bước sơ cứu cụ thể:
3 Các lưu ý quan trọng trong việc chăm sóc và phục hồi

Tổng Quan Về Tai Biến

Tai biến, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng máu cung cấp cho não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể, dẫn đến việc các tế bào não bị tổn thương hoặc chết đi. Tai biến thường được chia thành hai loại chính:

Nhồi máu não (do tắc nghẽn động mạch máu não, chiếm khoảng 85% các trường hợp).
Xuất huyết não (do vỡ mạch máu não, thường nguy hiểm hơn).

Cách sơ cứu người bị tai biến

Khi phát hiện người có các dấu hiệu của tai biến mạch máu não, việc gọi cấp cứu (115 hoặc số điện thoại cấp cứu địa phương) là ưu tiên hàng đầu. Trong thời gian chờ xe cấp cứu đến, việc sơ cứu đúng cách có thể giúp hạn chế tối đa những tổn thương cho não bộ và tăng cơ hội phục hồi cho người bệnh. Dưới đây là những bước sơ cứu quan trọng cần thực hiện:

Nguyên tắc vàng:

Giữ bình tĩnh: Điều quan trọng là người sơ cứu cần giữ bình tĩnh để xử lý tình huống một cách tỉnh táo và hiệu quả. Sự hoảng loạn có thể dẫn đến những hành động sai lầm, gây hại cho người bệnh.
Không di chuyển bệnh nhân nếu không cần thiết: Việc di chuyển không đúng cách có thể làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Chỉ di chuyển bệnh nhân trong trường hợp thực sự cần thiết, ví dụ như để đảm bảo an toàn cho họ khỏi những nguy hiểm xung quanh.

Các bước sơ cứu cụ thể:

1. Kiểm tra và đảm bảo đường thở thông thoáng:

Nới lỏng quần áo của người bệnh, đặc biệt là vùng cổ áo, thắt lưng để giúp họ dễ thở hơn.
Nếu người bệnh có răng giả, hãy tháo ra để tránh nguy cơ bị hóc, sặc.
Nếu có dị vật trong miệng (ví dụ như thức ăn, đờm dãi), hãy nhẹ nhàng lấy ra bằng khăn sạch hoặc ngón tay đã được quấn gạc.

2. Đặt bệnh nhân ở tư thế hồi sức (nếu bất tỉnh):

Nếu người bệnh còn tỉnh táo, hãy để họ nằm ở tư thế thoải mái nhất, đầu hơi cao (khoảng 30 độ).
Nếu người bệnh bất tỉnh, hãy đặt họ nằm nghiêng một bên (tư thế hồi sức) để tránh bị sặc nếu nôn mửa. Cách đặt tư thế hồi sức:
- Quỳ bên cạnh bệnh nhân.
- Gập một tay của bệnh nhân lên vuông góc với thân người.
- Tay còn lại đặt ngang thân người.
- Gập chân đối diện với người sơ cứu sao cho bàn chân chạm đất.
- Kéo bệnh nhân nghiêng về phía người sơ cứu bằng cách tì vào vai và chân đã gập.
- Điều chỉnh đầu bệnh nhân hơi ngửa ra sau để đảm bảo đường thở thông thoáng.

3. Theo dõi tình trạng bệnh nhân:

Liên tục quan sát và ghi lại các dấu hiệu của bệnh nhân, bao gồm:
- Mức độ tỉnh táo (tỉnh, lơ mơ, hôn mê).
- Nhịp thở (nhanh, chậm, khó thở).
- Màu sắc da (tím tái, nhợt nhạt).
- Các dấu hiệu liệt (mặt, tay, chân).
Ghi nhớ thời điểm xuất hiện triệu chứng đầu tiên. Thông tin này rất quan trọng cho bác sĩ khi tiếp nhận bệnh nhân.

4. Không tự ý cho bệnh nhân ăn, uống hoặc dùng thuốc

Khi bị tai biến, chức năng nuốt của người bệnh có thể bị ảnh hưởng, việc cho ăn hoặc uống có thể gây sặc, nghẹn, rất nguy hiểm.
Dùng sai loại thuốc hoặc không phù hợp với loại tai biến (nhồi máu não hay xuất huyết não) có thể gây nguy hiểm, thậm chí tử vong.

5. Giữ bình tĩnh và trấn an người bệnh (nếu còn tỉnh táo)

Cố gắng trấn an người bệnh, giúp họ bớt lo lắng và hợp tác hơn. Giải thích cho họ biết bạn đang làm gì và xe cấp cứu đang đến.

6. Thông báo cho người thân của bệnh nhân (nếu có thể):

Việc thông báo cho người thân sẽ giúp họ kịp thời đến hỗ trợ và cung cấp thông tin về tiền sử bệnh của người bệnh cho bác sĩ.

Xem thêm: Cơn thiếu máu não thoáng qua: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Các lưu ý quan trọng trong việc chăm sóc và phục hồi

Chăm sóc sau tai biến tại bệnh viện

Sau khi được cấp cứu kịp thời, bệnh nhân sẽ được đưa vào bệnh viện để chẩn đoán và điều trị chuyên sâu. Việc chăm sóc tại đây thường tập trung vào:

Chẩn đoán chính xác loại tai biến:
- Bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp như chụp cắt lớp vi tính (CT scan), chụp cộng hưởng từ (MRI), và xét nghiệm máu để xác định loại tai biến (nhồi máu não hay xuất huyết não).
- Việc xác định đúng loại giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
Điều trị tùy thuộc vào loại tai biến:
- Với nhồi máu não: Thường sử dụng thuốc làm tan cục máu đông hoặc can thiệp cơ học lấy cục máu đông.
- Với xuất huyết não: Tập trung kiểm soát chảy máu, giảm áp lực nội sọ và phẫu thuật (nếu cần).
Giám sát và phòng ngừa biến chứng:
- Biến chứng tai biến có thể bao gồm viêm phổi, loét da do nằm lâu, nhiễm trùng hoặc các vấn đề tim mạch.
- Điều dưỡng và bác sĩ sẽ theo dõi sát sao để giảm nguy cơ xảy ra các biến chứng này.

Phục hồi chức năng cho bệnh nhân sau tai biến

Phục hồi chức năng là bước quan trọng trong quá trình chăm sóc người bị tai biến, giúp họ dần lấy lại khả năng vận động và hòa nhập cuộc sống.

Vật lý trị liệu:
- Các bài tập giúp phục hồi sức mạnh cơ bắp, cải thiện khả năng thăng bằng và vận động.
- Bệnh nhân có thể cần sự hỗ trợ của chuyên gia vật lý trị liệu để thực hiện các bài tập này.
Phục hồi ngôn ngữ và giao tiếp:
- Nếu bệnh nhân gặp khó khăn trong việc nói hoặc hiểu lời nói, họ cần được trị liệu ngôn ngữ bởi các nhà trị liệu chuyên nghiệp.
- Các bài tập luyện đọc, viết và phát âm có thể được áp dụng tùy theo mức độ tổn thương.
Hỗ trợ tâm lý:
- Tai biến có thể để lại ảnh hưởng tâm lý như trầm cảm, lo âu hoặc mất tự tin. Việc cung cấp hỗ trợ tâm lý và khuyến khích từ gia đình là rất cần thiết.
Tăng cường sinh hoạt hàng ngày:
- Hướng dẫn bệnh nhân thực hiện lại các hoạt động hàng ngày như ăn uống, vệ sinh cá nhân, hoặc đi lại với sự hỗ trợ của dụng cụ (nếu cần).

Đọc thêm: Hướng dẫn chi tiết các bài tập phục hồi chức năng sau tai biến hiệu quả

Phòng ngừa tái phát tai biến

Nguy cơ tái phát tai biến là rất cao nếu không có biện pháp phòng ngừa đúng cách. Một số lưu ý quan trọng:

Kiểm soát các yếu tố nguy cơ:
- Theo dõi và kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu.
- Điều trị các bệnh lý liên quan như rung nhĩ, tiểu đường hoặc béo phì.
Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh:
- Giảm muối, đường, chất béo bão hòa; tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm giàu omega-3.
- Hạn chế rượu bia và ngừng hoàn toàn thuốc lá.
Duy trì thói quen tập luyện thể dục đều đặn:
- Đi bộ, yoga, hoặc bơi lội nhẹ nhàng giúp tăng cường tuần hoàn máu và giảm căng thẳng.
Tuân thủ chỉ định y tế:
- Dùng thuốc theo toa của bác sĩ, đặc biệt là các loại thuốc chống đông máu hoặc hạ huyết áp.
- Tái khám định kỳ để kiểm tra và điều chỉnh liệu trình điều trị.

Xem thêm: Tai Biến Nhẹ: Nhận Biết Dấu Hiệu Sớm Và Hành Động Cấp Cứu Hiệu Quả

Vai trò của gia đình và người chăm sóc

Hỗ trợ về mặt tinh thần:
- Thái độ tích cực từ gia đình sẽ giúp bệnh nhân có thêm động lực trong quá trình hồi phục.
Theo dõi sức khỏe hàng ngày:
- Quan sát các dấu hiệu bất thường và báo ngay cho bác sĩ khi cần thiết.
Hỗ trợ trong sinh hoạt:
- Giúp bệnh nhân thực hiện các bài tập phục hồi và đảm bảo chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý.

Hiểu rõ về tai biến mạch máu não và biết cách sơ cứu ban đầu là vô cùng quan trọng. Bằng việc trang bị kiến thức và hành động kịp thời, chúng ta có thể cùng nhau giảm thiểu những hậu quả do căn bệnh này gây ra. Hãy liên hệ ngay với Phòng khám Đa khoa Quốc tế Nhân Hậu khi bạn có những thắc mắc và những điều cần bác sĩ tư vấn