Ở Việt Nam ung thư phổi là bệnh rất phổ biến, thường gặp ở nam, đặc biệt trên những người hút thuốc lá. Việc tầm soát ung thư phổi sẽ giúp cho bệnh nhân có cơ hội chữa và điều trị bệnh sớm, thoát khỏi tử vong. Khoảng 80% bệnh nhân được phát hiện ung thu phổi ở giai đoạn muộn (III – IV), chỉ có khoảng 20% bệnh nhân được phát hiện sớm (I – II). Bệnh nhân ung thư phổi không sống quá 5 năm sau chẩn đoán. Chính vì thế nên đi tầm soát ung thư phổi để phát hiện bệnh ung thư phổi
Giới thiệu về ung thư phổi: thực trạng ung thư phổi ở Việt Nam
Ung thư phổi là một bệnh ung thư bắt đầu trong các tế bào của phổi. Phổi là hai cơ quan hình quả lê nằm trong lồng ngực. Chúng chịu trách nhiệm cung cấp oxy cho máu và loại bỏ carbon dioxide khỏi máu.
Ung thư phổi là bệnh ung thư phổ biến nhất ở cả nam và nữ. Nó cũng là nguyên nhân gây tử vong do ung thư hàng đầu ở cả nam và nữ. Tại Việt Nam, ung thư phổi là bệnh ung thư đứng thứ hai về tỷ lệ mắc mới và tử vong. Theo thống kê của GLOBOCAN 2020, Việt Nam có khoảng 26.000 ca mắc mới và 23.000 ca tử vong do ung thư phổi mỗi năm.
Nam giới có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 3 lần so với nữ giới. Tỷ lệ mắc ung thư phổi ở Việt Nam đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt là ở những người trẻ tuổi.
Tầm quan trọng của việc tầm soát ung thư phổi
Một nghiên cứu của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ cho thấy tầm soát ung thư phổi với chụp cắt lớp vi tính liều thấp (LDCT) giúp giảm tỷ lệ tử vong do ung thư phổi ở nam giới từ 20% đến 24%.
Tầm soát ung thư phổi là việc thực hiện các xét nghiệm và kiểm tra định kỳ nhằm phát hiện sớm bệnh ung thư phổi ở những người khỏe mạnh có nguy cơ mắc bệnh cao. Tầm soát ung thư phổi có thể giúp phát hiện bệnh sớm, khi khối u còn nhỏ và chưa lan rộng, tăng khả năng điều trị thành công.
Lợi ích của việc tầm soát ung thư phổi sớm:
- Tăng khả năng sống sót sau khi mắc bệnh:
Ung thư phổi là một trong những loại ung thư có tỷ lệ tử vong cao nhất. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm, tỷ lệ sống sót sau 5 năm của bệnh nhân ung thư phổi có thể lên tới 80%.
Tầm soát ung thư phổi giúp phát hiện bệnh sớm, khi khối u còn nhỏ và chưa di căn. Điều này làm tăng khả năng điều trị thành công và giảm tỷ lệ tử vong do bệnh.
- Giảm chi phí điều trị bệnh:
Chi phí điều trị ung thư phổi là rất cao. Tầm soát ung thư phổi giúp phát hiện bệnh sớm, khi bệnh có thể được điều trị bằng các phương pháp ít xâm lấn và ít tốn kém hơn. Điều này giúp giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân và gia đình.
- Giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội:
Ung thư phổi là một căn bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Tầm soát ung thư phổi giúp phát hiện bệnh sớm, khi bệnh có thể được điều trị hiệu quả, giúp giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Ngoài ra, tầm soát ung thư phổi còn giúp:
- Giảm căng thẳng và lo lắng cho bệnh nhân và gia đình.
- Giúp bệnh nhân có thêm thời gian để chuẩn bị tâm lý và tinh thần cho quá trình điều trị.
Các phương pháp tầm soát ung thư phổi
1. Chụp cắt lớp vi tính (CT) phổi
Chụp cắt lớp vi tính (CT) phổi là phương pháp tầm soát ung thư phổi được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Phương pháp này sử dụng chùm tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết của phổi, giúp phát hiện các khối u có kích thước nhỏ, thậm chí chỉ từ 1mm.
Ưu điểm của chụp CT phổi:
- Có độ nhạy cao, giúp phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm, khi kích thước khối u còn nhỏ.
- Có độ chính xác cao, giúp phân biệt được các khối u lành tính và ác tính.
- Có thể phát hiện các tổn thương ở phổi do các nguyên nhân khác, chẳng hạn như viêm phổi, xơ phổi,…
Nhược điểm của chụp CT phổi:
- Phải tiếp xúc với bức xạ, có thể gây hại cho sức khỏe nếu thực hiện thường xuyên.
- Có chi phí cao hơn các phương pháp tầm soát khác.
Lịch trình tầm soát ung thư phổi bằng chụp CT:
- Mỗi năm một lần đối với người có nguy cơ cao.
- Mỗi 2 năm một lần đối với người có nguy cơ trung bình.
Cách thực hiện chụp CT phổi:
Bệnh nhân sẽ được yêu cầu nằm ngửa trên bàn chụp, sau đó máy CT sẽ di chuyển xung quanh cơ thể để ghi lại các hình ảnh. Quá trình chụp chỉ mất khoảng 10-15 phút.
Kết quả chụp CT phổi:
Kết quả chụp CT phổi sẽ được bác sĩ chuyên khoa giải thích cho bệnh nhân. Nếu phát hiện thấy bất kỳ tổn thương nào nghi ngờ là ung thư, bệnh nhân sẽ được chỉ định thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán tiếp theo.
Một số lưu ý khi chụp CT phổi:
- Nên nhịn ăn trước khi chụp CT khoảng 6 tiếng.
- Bắt buộc phải uống thuốc cản quang đường tĩnh mạch trước khi chụp.
- Báo cáo cho bác sĩ nếu có bất kỳ dị ứng thuốc nào.
- Không nên mang theo các vật dụng kim loại khi đi chụp CT.
Đánh giá
Chụp cắt lớp vi tính (CT) phổi là phương pháp tầm soát ung thư phổi có độ nhạy và độ chính xác cao, giúp phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm, khi khả năng điều trị thành công cao nhất.
2. Xét nghiệm máu phát hiện protein trong máu có thể là dấu hiệu của ung thư phổi
Các protein có thể được phát hiện trong máu của bệnh nhân ung thư phổi bao gồm:
- Các protein liên quan đến phản ứng viêm: Interleukin-6 (IL-6), C-reactive protein (CRP), fibrinogen,…
- Các protein liên quan đến sự phát triển và phân chia tế bào: Khuếch đại gen EGFR, Khuếch đại gen HER2,…
- Các protein liên quan đến đáp ứng miễn dịch: Protein p53, Protein Ki-67,…
Các protein này có thể được phát hiện ở mức cao trong máu của bệnh nhân ung thư phổi, ngay cả khi chưa có các triệu chứng lâm sàng. Do đó, xét nghiệm máu có thể được sử dụng như một phương pháp tầm soát ung thư phổi, đặc biệt là ở những người có nguy cơ cao mắc bệnh.
Tuy nhiên, xét nghiệm máu không phải là phương pháp chẩn đoán ung thư phổi chính xác nhất. Kết quả xét nghiệm máu có thể dương tính giả (tức là cho kết quả dương tính ở những người không mắc bệnh) hoặc âm tính giả (tức là cho kết quả âm tính ở những người mắc bệnh).
Do đó, kết quả xét nghiệm máu cần được kết hợp với các phương pháp chẩn đoán khác, chẳng hạn như chụp CT phổi, nội soi phế quản, sinh thiết phổi,… để xác định chính xác tình trạng bệnh.
Dưới đây là một số xét nghiệm máu có thể được sử dụng để phát hiện ung thư phổi:
- Xét nghiệm IL-6: IL-6 là một protein liên quan đến phản ứng viêm. Mức IL-6 cao trong máu có thể là dấu hiệu của ung thư phổi, đặc biệt là ở những người có nguy cơ cao mắc bệnh.
- Xét nghiệm CRP: CRP là một protein liên quan đến phản ứng viêm. Mức CRP cao trong máu cũng có thể là dấu hiệu của ung thư phổi.
- Xét nghiệm fibrinogen: Fibrinogen là một protein giúp đông máu. Mức fibrinogen cao trong máu có thể là dấu hiệu của ung thư phổi.
- Xét nghiệm khuếch đại gen EGFR: EGFR là một gen có liên quan đến sự phát triển và phân chia tế bào. Khuếch đại gen EGFR thường gặp ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC).
- Xét nghiệm khuếch đại gen HER2: HER2 là một gen có liên quan đến sự phát triển và phân chia tế bào. Khuếch đại gen HER2 thường gặp ở bệnh nhân ung thư vú, nhưng cũng có thể gặp ở bệnh nhân ung thư phổi NSCLC.
- Xét nghiệm protein p53: Protein p53 là một protein có chức năng bảo vệ tế bào khỏi bị ung thư. Mức protein p53 thấp trong máu có thể là dấu hiệu của ung thư phổi.
- Xét nghiệm protein Ki-67: Protein Ki-67 là một protein được biểu hiện ở các tế bào đang phân chia. Mức protein Ki-67 cao trong máu có thể là dấu hiệu của ung thư phổi.
Đối tượng được khuyến nghị tầm soát
- Người hút thuốc lá hoặc đã từng hút thuốc lá: đặc biệt là những người hút thuốc lá nhiều năm và hút thuốc lá lá nặng. Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư phổi. Những người hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn 20 lần so với những người không hút thuốc lá. Nguy cơ mắc ung thư phổi càng cao khi người hút thuốc lá hút nhiều năm và hút thuốc lá lá nặng.
- Người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi: Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người không có tiền sử gia đình.
- Người tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm không khí hoặc hóa chất độc hại: Tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm không khí hoặc hóa chất độc hại cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi.
Các đối tượng này nên tầm soát ung thư phổi bằng chụp cắt lớp vi tính (CT) phổi liều thấp. Lịch trình tầm soát ung thư phổi bằng chụp CT phổi như sau:
- Mỗi năm một lần đối với người có nguy cơ cao.
- Mỗi 2 năm một lần đối với người có nguy cơ trung bình.
Chụp cắt lớp vi tính (CT) phổi liều thấp là phương pháp tầm soát ung thư phổi có độ nhạy và độ chính xác cao, giúp phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm, khi khả năng điều trị thành công cao nhất.
Lời khuyên và những lưu ý của bác sĩ về ung thư phổi
- Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi. Nếu bạn đang hút thuốc lá, hãy bỏ thuốc ngay lập tức.
- Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi, hãy trao đổi với bác sĩ về các biện pháp phòng ngừa.
- Nếu bạn thuộc nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư phổi, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về các phương pháp tầm soát ung thư phổi phù hợp.
Những lưu ý của bác sĩ về ung thư phổi:
- Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây, hãy đi khám bác sĩ ngay lập tức:
- Ho kéo dài, dai dẳng.
- Khó thở.
- Đau ngực.
- Ho ra máu.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Chán ăn.
- Mệt mỏi.
- Ung thư phổi có thể di căn đến các cơ quan khác trong cơ thể, chẳng hạn như não, xương, gan,… Nếu bạn được chẩn đoán mắc ung thư phổi, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm để đánh giá mức độ di căn của bệnh.
- Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị ung thư phổi, bao gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị,… Phương pháp điều trị cụ thể sẽ phụ thuộc vào loại ung thư phổi, giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
- Ung thư phổi có thể gây ra nhiều biến chứng, chẳng hạn như suy hô hấp, đau, mệt mỏi,… Bệnh nhân ung thư phổi cần được theo dõi và chăm sóc sức khỏe thường xuyên để phòng ngừa và kiểm soát các biến chứng của bệnh.
Dưới đây là một số lời khuyên cụ thể cho từng nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư phổi:
- Người hút thuốc lá:
- Hãy bỏ thuốc lá ngay lập tức.Nếu bạn gặp khó khăn trong việc bỏ thuốc lá, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc các chuyên gia cai nghiện.
- Tránh tiếp xúc với khói thuốc thụ động.
- Người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi:
- Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về các biện pháp phòng ngừa, chẳng hạn như tầm soát ung thư phổi.
- Tránh tiếp xúc với khói thuốc thụ động.
- Người tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm không khí hoặc hóa chất độc hại:
- Sử dụng các biện pháp bảo hộ lao động khi làm việc trong môi trường ô nhiễm.
- Tránh tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm không khí hoặc hóa chất độc hại trong sinh hoạt hàng ngày.
Bằng cách thực hiện các lời khuyên và lưu ý của bác sĩ, bạn có thể giảm nguy cơ mắc ung thư phổi và nâng cao khả năng sống sót nếu chẳng may mắc bệnh.
Điều trị ung thư phổi tại Phòng Khám Đa Khoa Quốc Tế Nhân Hậu
Mỗi năm, Phòng Khám Đa Khoa Quốc Tế Nhân Hậu đã thăm khám và điều trị cho hàng trăm ca ung thư phổi. Và cùng với đó Phòng Khám cũng liên tục tiếp nhận nhiều ca tầm soát ung thư phổi sớm giúp phát hiện bệnh ngay ở giai đoạn đầu, làm quá trình điều trị được đơn giản hóa và đưa người bệnh trở lại trạng thái khỏe mạnh bình thường.
